YKS tercih işlemleri 25 Temmuz’da başlıyor. Doğru liste için ipuçları…

19 Temmuz 2024 Hayati Karagöz0

Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) sonuçları açıklandı. Tercih işlemleri, 25 Temmuz-2 Ağustos tarihleri arasında yapılacak. Eğitim uzmanı, psikolojik danışman Cihan Yeşilyurt, üniversite adaylarına doğru tercih önerilerinde bulundu.

Tercih listesi hazırlarken teknik olarak dikkat edilmesi gerekenler şöyle sıralanıyor:

“İlk sıralarda başarı sırasının üzerinde ve en çok istenilen bölümler
(ilk 4 ya da 5 tercih),
Orta sıralarda yerleşme olasılığı yüksek olan ve başarı sırasına yakın olan bölümlere (5 ile 18. tercihler),
Son sıralarda ise yerleşme olasılığının çok yüksek olduğu (19 ve 24. tercihler) bölümlere yer vermek uygun olacaktır.
Adaylar, tercih edecekleri bölümü gerçekten isteyip istemediklerini sorgulamalı, okumayı düşünmedikleri bölümleri kesinlikle tercih listesine almamalılar. Ayrıca puanları elverse bile, başarılı olma konusunda tereddütleri olan programı da tercihlerine yazmamalılar. Çünkü tercih listesine alınan programa yerleştirilmeleri durumunda adayın bir sonraki yıl OBP’si yani okul puanları yarı yarıya düşecektir.
Tercih yapılırken istek sırası önemlidir. Adayların ilgi alanına göre en çok istediği bölümlerden başlayarak tercih yapması daha sağlıklı olacaktır. Açıkta kalmamak adına istenilmeyen bölümler tercih listesine alınmamalıdır.
Tercih edilen bölüm ve üniversiteye dair özel koşulları tercih kılavuzundan öğrencinin mutlaka okuması gerekmektedir. Birçok aday özel şartları okumadan tercih yaptığından kayıt yaptırırken sürprizlerle karşılaşmaktadır.
Yeni açılan bölümler puan ve başarı sıraları olmadığı için tercih yaparken adayların akıllarında soru işaretleri yaratabiliyor. Oysa ki yeni açılan bölümleri de istek sırasına uygun yazabilirler. Yeni açılan bölümle ilgili diğer üniversitelerde o bölümün başarı sıralamalarına bakarak tahmin yürütebilirler.

EN ÇOK YAPILAN HATALAR

Her yıl 500 binin üzerinde üniversite öğrencisinin üniversite sınavına başvuru yaptığı göz önüne alındığında tercih hatalarının başında üniversitelerin ve bölümlerin ayrıntılı bir biçimde araştırılmadan tercih edilmesi geliyor.
Adaylar sınav sonuç belgesini doğru yorumlayamayabiliyor. Sonuç belgesinde yazan puan türlerini, yerleştirme puanlarını ve başarı sıralarını birbirine karıştırabiliyorlar.
ÖSYM’nin internetten yayımladığı Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu adaylar tarafından kesinlikle incelenmiyor. Hatta kılavuzun ÖSYM’nin sitesinde olduğunu bilmeyenler bile çıkabiliyor.
Kılavuz incelenmediği için yükseköğretim programlarının özel koşulları da okunmuyor. Dolayısıyla özel koşul gerektiren bölümlerle ilgili sıklıkla hata yapılabiliyor.
Bazı adaylar başarı sırasına göre değil de puana göre tercih yapılacağını sanıyor. Oysa adayların yükseköğretim programlarının başarı sıralarını dikkate almaları gerekiyor.
Adayların birçoğu hangi durumda Ortaöğretim Başarı Puanı’nın kırılacağını bilmiyor.
Tercihler istek sırasına göre değil, yüksek başarı sırasından düşük başarı sırasına doğru sıralanabiliyor. İstek sırasına uygun tercih yapmamak daha fazla istenen bir programa yerleşmeye engel olabiliyor.

10 MADDEDE DOĞRU TERCİH

KENDİNİZİ TANIYIN: Öncelikle ileride hangi mesleği yaparsanız mutlu olabileceğinizi düşünün. Sabırlı mısınız? Meraklı mısınız? Yetenekleriniz ve ilgi alanlarınız neler? Kişilik özellikleriniz ve yönelimleriniz doğrultusunda liste oluşturun.

PUANA DEĞİL BAŞARI SIRALAMASINA BAKIN: Adayların bazıları puana göre tercih yapılacağını düşünüyor. Oysa puana değil, başarı sıralamasına göre tercih yapılmaktadır. Puana göre tercih yapmak çok yanıltıcı olacak ve belki de adayın açıkta kalmasına yol açacaktır. Sınav sonuç belgenizi doğru değerlendirmek için Y-SAY, Y-EA, Y-SÖZ, Y-DİL puanlarının karşılığına denk gelen başarı sıralamasını dikkate alın.

TERCİHLERİNİZİ İSTEK SIRANIZA GÖRE YAPIN: Örneğin aday, 18 binden öğrenci alan bir bölümü daha çok istiyorsa 14 binden alan bir bölümün üzerine yazabilir.

İSTEMEDİĞİNİZ BİR PROGRAMI TERCİH LİSTENİZE ALMAYIN: 24 tercih hakkınızın tümünü doldurmak zorunda değilsiniz. Listenizdeki ilk tercihiniz de olsa, son tercihiniz de olsa istemediğiniz bir bölüme listenizde kesinlikle yer vermeyin! Yerleştiğinizde sizi mutlu etmeyecek ve okumayacağınız programları listenize almayın. Unutmayın, yerleştiğinizde kayıt yaptırmasanız bile gelecek yıl sınava girdiğinizde Ortaöğretim Başarı Puanınızın (OBP) katkısı yarıya düşecek.

KONTENJAN KARŞILAŞTIRMASI YAPIN: Doğru tercih için yükseköğretim programlarının 2023 ve 2024 kontenjanlarını karşılaştırmak gerekiyor. Örneğin 2023’te 50 olan kontenjan 60’a çıkmışsa o programın başarı sıralamasının düşmesi gerektiği yorumu yapılmalıdır.

KILAVUZDAKİ ÖZEL KOŞULLARI MUTLAKA OKUYUN: Yükseköğretim programları ile ilgili tüm bilgiler Tercih Kılavuzu’nda mevcut. Ancak adaylar bu bilgileri okumak konusunda tembellik ediyorlar. Örneğin pilotaj bölümü için belirli bir boy ve kilo şartı aranabiliyor. Tüm bu bilgilerin çok önemli olduğu unutulmamalı ve Tercih Kılavuzu mutlaka çok dikkatli bir şekilde okunmalıdır.

YENİ AÇILAN PROGRAMLARI GÖZDEN KAÇIRMAYIN: Yeni açılan yükseköğretim programları Kılavuzda (…) olarak belirtilmiş. Bu programları istek sıranıza göre listeye ekleyin.

KONTENJANI DOLMAYAN BÖLÜMLERİ DE İYİ İNCELEYİN: 2024 Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzunda bazı programların karşısında puan ve başarı sırası yazmıyor. Adaylar bu programlara 2023’te talep olmadığı için kontenjanların boş kaldığı yorumunu yapmalılar.

İSİM DEĞİŞİKLİĞİ OLAN BÖLÜMLERİ MUTLAKA KONTROL EDİN: Bazı üniversitelerde o yıl alınan karar gereği bölüm isimlerinde küçük değişiklikler olabiliyor. Tercih Kılavuz’unda da bu bölümlerin başarı sırası ve puanı gözükmüyor. Bu nedenle adayların sadece bu yılın değil geçen yılında kılavuzuna bakmasında yarar var.

TERCİHLERİ REHBER ÖĞRETMENLERE GÖSTERİN: Son yıllarda eğitim koçu adı altında pek çok kişi adayların tercihleriyle ilgili yorum yapmakta ve kafa karıştırmaktalar. Ayrıca bu kişiler işin ehli olmadıkları için yanlış yönlendirmede bulunarak mağduriyet de yaratabililer. Adaylar listelerinin son şeklini mutlaka uzman bir rehber öğretmenle birlikte vermeliler.

MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI’NDAN ANNE-BABALARA TERCİH KILAVUZU

Milli Eğitim Bakanlığı, Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) tercih sürecinde ailelere rehberlik etmesi amacıyla “Tercih Süreci Ebeveyn Kılavuzu” hazırladı. Kılavuzda “tercih süreci, üniversite ve bölümlerle ilgili detaylı bilgilere ulaşılabilecek güvenli adresler, burs olanakları, geçiş imkânları,tercih yapılırken dikkat edilmesi gereken hususlar ile sıkça sorulan sorular” gibi konu başlıkları yer alıyor.

Velilerin tercih dönemindeki çocuklarına yaklaşımına yönelik şu öneriler sıralandı:

“Bu süreçte çocuğunuza yönelik destekleyici ve yol gösterici bir tutum sergileyin. Her çocuğun biricik ve kendine özel olduğunu unutmayın. Artık bu tercih dönemiyle beraber hayatının sorumluluğunu alacağı, belki sizlerden uzakta yeni bir yaşam alanı oluşturacağı bir sürecin içinde. Sizler de bu süreçte onu motive ederek doğru kararlar alması ve mutlu olacağı tercihler yapması konusunda destekleyici olun. Karar vermenin hayli zor olduğu bu dönemde çocuğunuzun aklına gelmeyen ya da gözden kaçırabileceği ayrıntılar konusunda daha dikkatli davranarak ona anlamlı bir destek sunabilirsiniz.”

İSTEMEDİĞİNİZ PROGRAMI LİSTEYE ALMAYIN

ÖSYM Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu’nu yayımladı. Adayların 24 tercih hakkı var ama hepsini yazmak zorunda değiller. Kılavuzda sistemin esasları şu şekilde özetleniyor:

Her yükseköğretim programına, kılavuzda belirtilen ve bilgisayar ortamında denetlenebilen koşulları taşıyan ve bu programa tercih listesinde yer vermiş olan adaylar arasından kontenjan sayısı kadar öğrenci yerleştirilecektir. Yerleştirme puanlarına göre yapılacak yerleştirme işleminde ilgili yerleştirme puanı yüksek olan adaya öncelik verilecektir.
Bir aday, puanları ne denli yüksek olursa olsun yalnız bir programa kayıt hakkı kazanabilir. Bu program, adayın yerleştirme puanlarıyla girebildiği en üst tercihidir. Bunun altında kalan tercihler işleme konmaz.
Merkezi yerleştirme sisteminde bir adayın kayıt hakkı kazandığı programı sonradan değiştirmesi, bir başka deyişle daha düşük puanla öğrenci alan başka bir programa kaydolması mümkün değildir.
Bir adayın kayıt hakkı kazandığı programın bağlı olduğu yükseköğretim kurumuna gönderilecek bilgilerde, kayıt hakkı kazanan bütün adayların açık kimlikleri, fotoğrafları, puanları, ortaöğretim alan/dalı ve ek puandan yararlanıp yararlanmadığı bilgisi yer alacaktır.
Tercihlerinizi yaparken kaydolmayı en çok istediğiniz programı en üst tercihinize, daha sonra istediğiniz programı ikinci tercihinize yazınız ve bütün tercihlerinizi bu şekilde sıralayınız. Duruma göre yapabileceğiniz 24 tercihin baştan birkaç tanesini “Puanım yeterli olmayabilir” endişesine kapılmadan, sadece ilginizi göz önüne alarak belirleyebilir, buralara en çok istediğiniz programları yazabilirsiniz. Ancak, kazansanız bile kaydolmayı istemediğiniz bir programa tercih listenizde yer vermemeniz yararınıza olacaktır.

OKUL BİRİNCİLERİ

Kılavuzdaki bilgilere göre, YKS’de başarılı olan okul birincileri, genel kontenjan (öncelikle) ve okul birincileri kontenjanı göz önünde tutularak merkezî yerleştirme ile yerleştirme puanlarının elverdiği en üst tercihlerine yerleştirilecekler. Okul birincileri için ayrılan kontenjanlar sınırlı olduğu için tercihlerinin tümünü çok istenen yükseköğretim programları arasından yapan okul birincileri, puanları yeterince yüksek değilse hiçbir programa kayıt hakkı kazanamayabilirler. Okul birincileri, bu olanaktan yararlanabilmek için tercihlerini, puan durumlarını göz önünde tutarak dengeli bir şekilde yapmalı.

Depremzede adaylar, 34 yaşını tamamlamış kadınlar, şehit eş ve çocukları, gazi eş ve çocukları ile gazi olan adaylar genel kontenjan (öncelikle) ve diğer kontenjanlar göz önünde tutularak merkezi yerleştirme ile yerleştirme puanlarının elverdiği en üst tercihlerine yerleştirilecekler. Tercihlerinin tümünü çok istenen yükseköğretimprogramları arasından yapan adaylar, puanları yeterince yüksek değilse hiçbir programa kayıt hakkı kazanamayabilirler.

Tüm kontenjan türleri için yerleştirmede öncelik sırası, devlet üniversitelerinde genel kontenjan, okul birincisi, depremzede adaylar, 34 yaşını tamamlamış kadınlar; vakıf yükseköğretim kurumlarında genel kontenjan, şehit eş ve çocukları, gazi eş ve çocukları ile gazi olan adaylar kontenjanı, depremzede adaylar kontenjanı şeklinde olacak.

EŞİT PUAN HALİNDE…

Merkezi yerleştirme işleminde bir programa kesin kayıt hakkı kazananların belirlenmesinde aynı programı tercih etmiş adaylar arasından, tercihi hangi sırada olursa olsun yerleştirmede kullanılan yerleştirme puanı ve varsa ek puan toplamı büyük olan adaya öncelik tanınacak. Eğer adayların yerleştirme puanları eşitse, ilgili TYT/SAY/SÖZ/EA/DİL sınav puanı büyük olana öncelik verilecek. Eşitlik sürdüğü takdirde söz konusu yükseköğretim programını daha üst tercihinde gösterene, eşitlik yine sürdüğü takdirde OBP’si yüksek olana, eşitlik yine de sürdüğü takdirde yaşı küçük olana öncelik verilecek.

EK YERLEŞTİRME NASIL YAPILACAK?

Yükseköğretim programlarına kayıt işlemleri tamamlandıktan sonra boş kalan kontenjanlar üniversitelerce ÖSYM’ye bildirilecek. Yükseköğretim programlarının 2024-YKS sonuçlarına göre yapılan genel yerleştirme sonunda boş kalan veya kaydolmama nedeniyle dolmayan kontenjanlarına ÖSYM tarafından merkezi olarak ek yerleştirme yapılacak. Merkezi yerleştirmede bir yükseköğretim programına yerleştirilen adaylar, ek yerleştirme için başvuramayacak.

Ek yerleştirmede; ön lisans ve lisans programlarına merkezi genel yerleştirmedeki en küçük puanlarının altında puanı olan aday yerleştirilmeyecek.

BUNLARA DİKKAT

Listenizdeki programların bu kılavuzda “bakınız/koşullar” olarak gösterilen ve giriş için aranan bütün koşullarını karşılıyor musunuz?
Listenizdeki programların kodlarını doğru yazdınız mı?
Listenize yazdığınız programların kodunu ve adını bir kez daha kontrol ediniz.
Listenizdeki programların sı-rası gerçekten istek sıranıza uygun mu? Örneğin beşinci tercihinize giriş hakkı kazanacak olsanız, “Keşke altıncı tercihimi kazanmış olsaydım” demeyeceğinizden emin misiniz? Bütün tercihleriniz için bu geçerli mi?

BAŞARI SIRASI KOŞULLARI

Bazı alanlarda başvuru yapabilmek için gerekli olan en düşük başarı sıralamaları şöyle: